Ostrów Tumski i katedra

Atrakcje w okolicy naszego domu:

  • Bazylika Archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła i kościół Najświętszej Marii Panny (250 m)
  • Akademia Lubrańskiego (100 m)
  • Rezerwat Archeologiczny Genius Loci (130 m)
  • Brama Poznania ICHOT (300 m)
  • Most biskupa Jordana (350 m)
  • Śródka (450 m)

Ostrów Tumski w Poznaniu to wyspa na rzece Warcie. Otaczają ją dwa ramiona rzeki: szersze, które stanowi główny nurt Warty, oraz węższe, od wschodu, nazywane Cybiną. Z lądem Ostrów Tumski łączą mosty: Bolesława Chrobrego (z lewym brzegiem) i most Mieszka I (z prawym brzegiem). W 2007 roku został otwarty charakterystyczny most biskupa Jordana, który przywrócił historyczne połączenie wyspy ze Śródką. W 2014 roku, wraz z budową Interaktywnego Centrum Historii Ostrowa Tumskiego, powstała oszklona kładka nad Cybiną łącząca dwa budynki. Podczas wykopalisk archeologicznych na terenie Ostrowa Tumskiego odkryto wał obronny z czasów Mieszka I. 

Część zachodnia (w miejscu obecnego kościoła Najświętszej Marii Panny) stanowiła siedzibę księcia z jego rezydencją – dwukondygnacyjnym kamiennym palatium, z którym połączona była kaplica grodowa. Kaplica powstała prawdopodobnie jako dom modlitwy dla Dobrawy (Dąbrówki), żony Mieszka I. Po przyjęciu przez księcia chrztu stała się też miejscem sprawowania liturgii dla władcy i jego najbliższego otoczenia.

W części wschodniej grodu mieszkali dworzanie księcia, znajdowała się tam również stacja misyjna pierwszego biskupa Polski Jordana, na miejscu której zbudowano później obecną katedrę.

Trzecią część tego zespołu, przylegającą od północy zarówno do części książęcej jak i katedralnej, utworzono i otoczono wałami (wzdłuż dzisiejszej ulicy księdza Posadzego) pod koniec X wieku. W części tej utworzono rezerwat archeologiczny Genius Loci, w którym są prezentowane między innymi fragmenty wałów obronnych z czasów Mieszka I.

W 1253 r. nastąpiła lokacja Poznania przez książąt Przemysła I i Bolesława Pobożnego na lewym brzegu Warty (w rejonie dzisiejszego Starego Miasta), w związku z czym Ostrów Tumskim stracił na znaczeniu jako ośrodek handlowy i władzy świeckiej. Wyspa stała się własnością biskupów poznańskich i centrum władzy kościelnej w diecezji. Z szeregu biskupów poznańskich szczególne zasługi dla rozwoju Ostrowu Tumskiego i Poznania położył Jan Lubrański, który był biskupem diecezji od 1498 do swojej śmierci w 1520. Jan Lubrański w historii Polski zasłużył się jako prawnik i dyplomata. Największą zasługą Lubrańskiego było utworzenie na Ostrowie Tumskim w 1518 r. Akademii nazwanej jego imieniem, która przetrwała aż do 1780 r., kiedy to została zlikwidowana w ramach reformy oświaty przeprowadzonej przez Komisję Edukacji Narodowej. Absolwentami tej pierwszej w Poznaniu uczelni wyższej byli między innymi poeta Klemens Janicki, lekarz Józef Struś oraz matematyk i astronom Jan Śniadecki.

Na potrzeby Akademii w zachodniej części Ostrowa Tumskiego w latach 1518-1530 wzniesiono nowy budynek, który przetrwał do dzisiaj i w którym obecnie mieści się Muzeum Archidiecezjalne.

Innym budynkiem wzniesionym na Ostrowie Tumskim przez Lubrańskiego była, również zachowana do dzisiaj, Psałteria dla kolegium 12 psałterzystów, których obowiązkiem było odśpiewywanie porannej mszy oraz przez całą noc psalmów w poznańskiej katedrze.

Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła to jeden z najstarszych polskich kościołów i najstarsza polska katedra (od 968). Jest ona miejscem pochówku pierwszych władców Polski (księcia Mieszka I, króla Bolesława I Chribrego, króla Mieszka II oraz innych) i przypuszczalnym miejscem chrztu Mieszka I. Obecna gotycka katedra powstała w XIV–XV wieku, częściowo odbudowana i regotyzowana po zniszczeniach II wojny światowej.